H περίοδος της νηστείας του Δεκαπενταυγούστου

Το Δε­κα­πεν­ταύ­γου­στο εί­ναι μια πε­ρί­ο­δος του Εκ­κλη­σι­α­στι­κού έ­τους, κα­τά την ο­ποί­α

η ορ­θό­δο­ξη ψυ­χή στρέ­φει τα μά­τια με βα­θειά κα­τά­νυ­ξη προς την Υ­πε­ρα­γί­α Θε­ο­τό­κο.

Ε­πί δε­κα­πέν­τε η­μέ­ρες, πριν α­πό την ε­ορ­τή της Κοι­μή­σε­ως, ψάλονται ο Μι­κρός 

και ο Με­γά­λος Πα­ρα­κλη­τι­κός Κα­νό­νας. 

Η δε δι­ά­κρι­ση των Πα­ρα­κλή­σε­ων σε Μι­κρή και Με­γά­λη ο­φεί­λε­ται α­πο­κλει­στι­κώς και μό­νον στην έ­κτα­ση, το μέ­γε­θος των τρο­πα­ρί­ων. 

Τα τρο­πά­ρια, δη­λα­δή, της Μι­κρής Πα­ρα­κλή­σε­ως εί­ναι μι­κρό­τε­ρα και συν­το­μώ­τε­ρα α­πό ε­κεί­να της Με­γά­λης.

Η Μι­κρή Πα­ρά­κλη­ση εί­ναι ποί­η­μα κά­ποι­ου α­γνώ­στου υ­μνο­γρά­φου, ο ο­ποί­ος κα­τ' άλ­λους μεν ω­νο­μά­ζον­ταν Θε­ο­στή­ρι­κτος και ή­ταν Μο­να­χός, κα­τ' άλ­λους δε Θε­ο­φά­νης. 

Ό­πως φαί­νε­ται, ό­μως, πρό­κει­ται πε­ρί του ι­δί­ου προ­σώ­που, το ο­ποί­ο έ­γι­νε Μο­να­χός και α­πό Θε­ο­φά­νης με­τω­νο­μά­σθη­κε σε Θε­ο­στή­ρι­κτο.

Η Με­γά­λη Πα­ρά­κλη­ση εί­ναι έρ­γο του Θε­ο­δώ­ρου του Β , του Δου­κός, Βα­σι­λέ­ως της Νι­καί­ας, του ε­πο­νο­μα­ζο­μέ­νου Λα­σκά­ρε­ως, ο ο­ποί­ος έ­ζη­σε πε­ρί τα μέ­σα του 13ου αι­ώ­νος και εί­ναι πο­λύ με­τα­γε­νέ­στε­ρος του Θε­ο­στη­ρί­κτου, του Μο­να­χού.

Από την 1η Αυγούστου η Εκκλησία εισέρχεται στην περίοδο της νηστείας του Δεκαπενταυγούστου,η οποία διαρκεί έως τις 14 Αυγούστου.

Ο Άγιος Συμεών Θεσσαλονίκης αναφέρει ότι η νηστεία αυτή«εις τιμήν αποβλέπει της του Θεού Λόγου Μητρός, η οποία προγνωρίζουσα την αγίαν τηςμετάστασιν από τον κόσμον, πάντοτε ηγωνίζεται υπέρ υμών, και ενήστευεν, αν και χρείαν δεν είχενηστείας, ως καθαρά και πανάμωμος, ζώσα δε αγγελικώς η υψηλοτέρα και των Αγγέλων καιπροσευχομένη συνεχώς και πάντοτε δι’ ημάς ικετεύουσα. Διά τούτο και ημείς χρεωστούμεν νανηστεύσωμεν εκμιμούμενοι τον βίον της».

Κατά τη περίοδο αυτή νηστεύουμε όλες τις μέρες τις εβδομάδας, εκτός Σαββάτου και Κυριακής, που γίνεται κατάλυση μόνο οίνου και ελαίου. Ανήμερα της εορτής της Μεταμορφώσεως του Σωτήρος,στις 6 Αυγούστου, γίνεται κατάλυση ιχθύος.

Επίσης, προβλέπεται κατάλυση ιχθύος αν η εορτή τηςΚοιμήσεως της Θεοτόκου (15 Αυγούστου) συμπέσει ημέρα Τετάρτη η Παρασκευή.

Κατά τους Πατέρες της Εκκλησίας : "Δεν αρκεί η αποχή από τροφές, αλλά ας νηστεύσωμε νηστεία αρεστή στο Θεό.

Αληθινή νηστεία είναι η εγκράτεια της γλώσσας, η αποχή από το θυμό, αποχωρισμός από τις επιθυμίες, από την συκοφαντία, το ψέμα, την επιορκία". (Μ. Βασίλειος)

"Νήστευε, όχι μόνο από ψωμί, κρασί, κρέατα, και άλλες τροφές, αλλά περισσότερο από κακούς λογισμούς". (Νείλος Αγκύρας)

"Αυτός είναι ο σωστός τρόπος να νηστεύουμε, η επίδειξη καλών έργων, η ελεύθερη από πάθη γνώμη". (Κύριλλος Αλεξανδρείας)

Γράφει ο Φώτης Κόντογλου

<< Η Παναγία είναι το πνευματικό στόλισμα της ορθοδοξίας.

Για μας τους Έλληνες είναι η πονεμένη μητέρα, η παρηγορήτρια κ' η προστάτρια που μας παραστέκεται σε κάθε περίσταση.

Σε κάθε μέρος της Ελλάδας είναι χτισμένες αμέτρητες εκκλησιές και μοναστήρια, παλάτια αυτηνής της ταπεινής βασίλισσας, κι ένα σωρό ρημοκκλήσια, μέσα στα βουνά, στους κάμπους και στα νησιά, μοσκοβολημένα από τη παρθενική και πνευματική ευωδία της. 

Μέσα στο καθένα απ' αυτά βρίσκεται το παληό και σεβάσμιο εικόνισμά της με το μελαχροινό και χρυσοκέρινο πρόσωπό της, που το βρέχουνε ολοένα τα δάκρυα του βασανισμένου λαού μας, γιατί δεν έχουμε άλλη να μας βοηθήσει, παρεκτός από υήν Παναγία, «άλλην γαρ ουκ έχομεν αμαρτωλοί προς Θεόν εν κινδύνοις και θλίψεσιν αεί μεσιτείαν, οι κατακαμπτόμενοι υπό πταισμάτων πολλών». 

Το κάλλος της Παναγίας δεν είναι κάλλος σαρκικό, αλλά πνευματικό, γιατί εκεί που υπάρχει ο πόνος κ' η αγιότητα, υπάρχει μοναχά κάλλος πνευματικό. 

Το σαρκικό κάλλος φέρνει σαρκική έξαψη, ενώ το πνευματικό κάλλος φέρνει κατάνυξη, σεβασμό κι αγνή αγάπη. Αυτό το κάλλος έχει η Παναγία. Κι αυτό το κάλλος είναι αποτυπωμένο στα ελληνικά εικονίσματά της που τα κάνανε άνθρωποι ευσεβείς οπού νηστεύανε και ψέλνανε και βρισκόντανε σε συντριβή καρδίας και σε πνευματική καθαρότητα. Στην όψη της Παναγίας έχει τυπωθεί αυτό το μυστικό κάλλος που τραβά σαν μαγνήτης τις ευσεβείς ψυχές και τις ησυχάζει και τις παρηγορά. Κι αυτή η πνευματική ευωδία είναι το λεγόμενο Χαροποιόν Πένθος που μας χαρίζει η θρησκεία του Χριστού, ένα βότανο άγνωστο στους ανθρώπους που δεν πήγανε κοντά σ' αυτόν τον καλόν ποιμένα. Τούτη τη χαροποιά λύπη την έχουνε όλα όσα έκανε η ορθόδοξη τέχνη, και τα ευωδιάζει σαν σμύρνα και σαν αλόη, καν εικόνισμα είναι, καν υμνωδία, καν ψαλμωδία, καν χειρόγραφο, καν άμφια, καν λόγος, καν κίνημα, καν ευλογία, καν χαιρετισμός, καν μοναστήρι, καν κελλί, καν σκαλιστό ξύλο, καν κέντημα, καν καντήλι καν αναλόγι, καν μανουάλι, ότι και νάναι αγιωτικό.

Μα ολάκερη «Ελλάδα δεν υμνολογά την Παναγία μονάχα με τους ψαλτάδες και με τους παπάδες στις εκκλησιές, αλλά και με το κάθε τι της, με τα χωριά, με τα βουνά, με τα νησιά, πούχουνε τ' αγιασμένο τ' όνομά της. Τα καράβια βολτατζάρουνε στη δροσερή θάλασσα, ανοιχτά από τους κάβους πούναι χτισμένα τα μοναστήρια της, έχοντας στην πρύμνη σκαλισμένο τ' αγαπημένο και προσκυνητό όνομά της. Όποιος ταξιδεύει στα ελληνικά νερά, σ' όποιο μέρος κι αν βρεθεί τη μέρα της Παναγίας, θαν ακούσει απ' ανοιχτά τις καμπάνες απάνω από το πέλαγο. Άλλες έρχουνται από τ' Άγιον Όρος που το λένε Περιβόλι της Παναγίας, άλλες από την Τήνο πούχει το ξακουστό παλάτι της, άλλες από την Σαλαμίνα που γιορτάζει η Φανερωμένη, άλλες από τη Μυτιλήνη, από την Παναγιά της Αγιάσσος και της Πέτρας, άλλες από το Μοναστήρι της Σίφνου, άλλες από τη Σκιάθο, άλλες από τη Νάξο, από κάθε νησί, από κάθε κάβο, από κάθε στεριά.>>

Με την βεβαία πίστη ότι η Παναγία μας βλέπει και μας ακούει ,κάθε δάκρυ, κάθε αναστεναγμό ,κάθε αγωνία, κάθε βουβό πόνο.Με την ακλόνητη πίστη ότι η Παναγία μας δεν θέλει να γίνει η Ορθόδοξη Ελλάδα μας θέρετρο των απίστων που αμαυρώνουν τώρα τις εκκλησιές και τις Ορθόδοξες Ψυχές,

Άς τρέξουμε άς γονατίσουμε και ας παρακαλέσουμε με όση δύναμη έχει ο καθένας.

Να μας σκεπάσει η Παναγιά η μάνα μας, τον κάθε έναν και την κάθε μιά, τα μικρά τα παιδιά, την Έλλάδα μας ολάκερη. Να μας φωτίσει, να μας δώσει μετάνοια να μας δώσει την δύναμη να πούμε οχι στην φθορά στην αμαρτία στο κρτάτος και στην εξουσία του διαβόλου.

Η Παναγιά ανοίγει την αγκαλιά της να τρέξουμε να ξαποστάσουμε να αφήσουμε την πίκρα και το παράπονό μας την απόγνωσή μας ,και να πάρουμε χαρά και ελπίδα. 

Έχουμε την Παναγία Πρεσβεία θερμή, καί τείχος απροσμάχητον, ελέους πηγή, τού κόσμου καταφύγιον,

εκτενώς βοώμέν σοι, Θεοτόκε Δέσποινα, πρόφθασον, καί εκ κινδύνων λύτρωσαι ημάς, η μόνη ταχέως προστατεύουσα.

Ο “ξεροκέφαλος” Νεομάρτυς Ιωάννης και η νηστεία του Δεκαπενταυγούστου

[ Η μνήμη του τιμάται από την Εκκλησία μας στις 21 Οκτωβρίου.]

Ο άγιος Ιωάννης καταγόταν από τα μέρη της Μονεμβασίας. Ο ιερέας πατέρας του καταγόταν από το Γεράκι, ενώ η μητέρα του από το γειτονικό χωριό Γούβες της Μονεμβασίας. Στις Γούβες, σύμφωνα με μαρτυρίες, τοποθετήθηκε εφημέριος ο πατέρας του Νεομάρτυρα και εκεί γεννήθηκε το 1758 ο Ιωάννης, γι’ αυτό και κατά πολλούς, πήρε την προσηγορία Γουβιώτης. Από μικρός ο Ιωάννης, προσπαθούσε να μιμείται την ζωή του ιερέα πατέρα του, τον βοηθούσε στις δουλειές της Εκκλησίας, ενώ πάντα θυμόταν ότι αυτός ήταν “παπά υιός” και έπρεπε να προσέχει την συμπεριφορά του, ώστε να᾽ ναι παράδειγμα για τα υπόλοιπα παιδιά της ηλικίας του.

Το έτος 1770 οι ορδές του Αλβανού Χατζή Οσμάν, αφού κατέπνιξαν κάθε σημείο ελληνικής αντίστασης, έφτασαν και στις Γούβες. Οι Αρβανίτες σκότωσαν τον πατέρα του Ιωάννη και εν συνεχεία αιχμαλώτισαν τον ίδιο και την μητέρα του, ενώ τους πήραν μαζί τους στην Λάρισα, όπου εκεί πουλήθηκαν δύο και τρεις φορές ο καθένας ξεχωριστά. Ύστερα από δύο χρόνια ξαναπουλήθηκαν αλλά αυτή την φορά αγοράσθηκαν από το ίδιο αφεντικό, έναν Τούρκο που είχε κτήματα και υποστατικά. Αυτός ο Τούρκος δεν είχε παιδιά και βλέποντας τα χαρίσματα του Ιωάννη, ο οποίος ήταν πολύ έξυπνος για την ηλικία του, πρόθυμος, πειθαρχικός και σβέλτος στην δουλειά, σκέφτηκε μαζί με την γυναίκα του να τον κάνουν ψυχοπαίδι τους. Από την στιγμή, λοιπόν, εκείνη, προσπαθούσε καθημερινά να τον διαστρέψει από την πίστη των χριστιανών και να τον κάνει Οθωμανό. Αρχικά, προσπάθησε με κολακείες και υποσχέσεις και κατόπιν με φοβέρες και βασανισμούς, να κάμψει την αντίσταση του 15χρονου Ιωάννη, ο οποίος όμως έστεκε στερεός και ακλόνητος στην χριστιανική πίστη του.

Μία μέρα ο αφέντης κουράστηκε να παρακαλεί τον Άγιο να αλλαξοπιστήσει και θυμωμένος όπως ήταν, τον οδήγησε στην αυλή του Τζαμιού. Εκεί μαζεύτηκαν πολλοί Αγαρηνοί, που προσπαθούσαν με χτυπήματα, φοβέρες και σπαθισμούς να κάνουν τον Μάρτυρα να τουρκίσει. Η απάντηση όμως του Ιωάννη ήταν ξεκάθαρη: Εγώ δεν γίνομαι Τούρκος. Χριστιανός είμαι και Χριστιανός θέλω να πεθάνω. Εκτός όμως από τον Αγαρηνό και η γυναίκα του προσπαθούσε καθημερινά με μαγείες και σατανικά γοητεύματα να ξεμυαλίσει τον Άγιο η να τον κάνει να κυριευτεί από σαρκικές επιθυμίες και έτσι να τον τουρκίσουν. Αλλά, ο Ιωάννης, έχοντας τον Θεό μέσα του έμεινε καθαρός απ’ όλα. Η θεία χάρη τον φύλαξε απ’ όλα τα διαβολικά τεχνάσματα της γυναίκας του Αγαρηνού.

Έφθασε όμως η νηστεία της Παναγίας, τον δεκαπενταύγουστο. Ο Τούρκος, μόλις κατάλαβε ότι ο Ιωάννης δεν ήθελε να χαλάσει την νηστεία και να αρτυθεί, αποφάσισε να τον κλείσει σ’ ένα στάβλο. Εκεί τον κλειδαμπάρωσε για όλο το διάστημα των 15 ημερών και πότε τον κρεμούσε και τον κάπνιζε με άχυρα και πότε τον χτυπούσε με το σπαθί του προσπαθώντας να τον κάνει να φάει και να χαλάσει την νηστεία. Αλλά ο άγιος Ιωάννης όχι απλώς δεν έφαγε αρτυμένα φαγητά, αλλά ούτε καν τα δοκίμασε και παρακαλούσε και προσευχόταν στην Παναγία να τον βοηθήσει να μην αρτυθεί, ενώ προτιμούσε καλύτερα να θανατωθεί παρά να χαλάσει την νηστεία.

Ο αφέντης του, βλέποντας ότι δεν πείθεται, τον άφηνε νηστικό 2 και 3 ημέρες, χωρίς να του δίνει τίποτε να φάει. Από την άλλη μεριά, η μητέρα του Ιωάννη στεκόταν κοντά στον γιό της και βλέποντάς τον αποκαμωμένο από τα βασανιστήρια και από τη νηστεία, τον παρακινούσε να φάει λέγοντάς του: Φάε γιέ μου από αυτά τα φαγητά για να μην πεθάνεις και ο Θεός και η Παναγία σε συγχωρούν, γιατί δεν το κάνεις με το θέλημά σου, αλλά από ανάγκη. Λυπήσου με και εμένα την φτωχή και στενοχωρημένη μητέρα σου και μη θελήσεις να πεθάνεις παράκαιρα και με αφήσεις απαρηγόρητη σ’ αυτή την σκλαβιά και ξενιτιά.

Στις παρακλήσεις αυτές της μητέρας του ο Ιωάννης απάντησε: Γιατί κάνεις έτσι μητέρα μου και για ποιό λόγο κλαίς; Γιατί δεν μιμείσαι και συ τον Πατριάρχη Αβραάμ, ο οποίος για την αγάπη του Θεού θέλησε να θυσιάσει τον μοναδικό γιό του, αλλά μόνο κλαίς και θρηνείς; Εγώ είμαι παπά υιός και πρέπει να φυλάγω καλλίτερα από τους γιούς των λαικών τους νόμους και τα έθιμα της Εκκλησίας μας, γιατί όταν δεν φυλάμε τα μικρά, πως μπορούμε να φυλάξουμε τα μεγάλα; Ύστερα από αυτή την απάντηση, εξαγριωμένος πιά ο Τούρκος, στις 19 Οκτωβρίου 1773 του έδωσε μία θανατηφόρα μαχαιριά στην καρδιά και μετά από δύο ημέρες ο Άγιος Ιωάννης πέθανε και έλαβε το στεφάνι του μαρτυρίου.

Γράφει ο Άγιος Σιλουανός ο Αθωνίτης

Παρ όλο όμως που η ζωή της Θεοτόκου σκεπαζόταν θα λέγαμε από την άγια σιγή, ο Κύριος φανέρωσε όμως στην Ορθόδοξη Εκκλησία μας πως η Παναγία αγκαλιάζει με την αγάπη της όλο τον κόσμο και βλέπει με το Άγιο Πνεύμα όλους τους λαούς της γης και όπως ο Υιός της, σπλαγχνίζεται και ελεεί τους πάντες

Ω, και να γνωρίζαμε πόσο αγαπά η Παναγία όλους, όσοι τηρούν τις εντολές του Θεού, και πόσο στενοχωριέται για κείνους που δεν μετανοουν ! Αυτό το δοκίμασα με την πείρα μου.

Δεν ψεύδομαι λέω την αλήθεια ενώπιον τού Θεού, πως γνώρισα πνευματικά την Άχραντη Παρθένο.

Δεν Την είδα αλλά το Άγιο Πνεύμα μου έδωσε να γνωρίσω Αυτήν και την αγάπη Της για μας. 

Χωρίς την ευσπλαγχνία της η ψυχή μου θα είχε χαθεί εδώ και πολύ καιρό. Εκείνη όμως ευδόκησε να με επισκεφθεί και να με νουθετήση για να μην αμαρτάνω. Μου είπε: «Δεν μ΄αρέσει να βλέπω τα έργα σου.» Τα λόγια ήταν ευχάριστα, ήρεμα, με πραότητα και συγκίνησαν την ψυχή. Πέρασαν πάνω από σαράντα χρόνια μα η ψυχή μου δεν μπορεί να λησμονήσει εκείνη τη γλυκιά φωνή και δεν ξέρω πώς να ευχαριστήσω την αγαθή και σπλαγχνική Μητέρα του Θεού.

Αληθινά, Αυτή ειναι η βοήθεια μας ενώπιον του Θεού και μόνο το όνομα της χαροποιεί την ψυχή. 

Αλλά και όλος ο ουρανός και η γη χαίρονται με την αγάπη της.

Αξιοθαύμαστο πράγμα. Ζει στους ουρανούς και βλέπει αδιάκοπα την δόξα του Θεού αλλά δεν λησμονεί κι εμάς τους φτωχούς κι αγκαλιάζει με την ευσπλαγχνία της όλη τη γη κι όλους τους λαούς.

Κι Αυτή την Άχραντη Μητέρα Του ο Κύριος την έδωσε σε εμάς. 

Αυτή είναι η χαρά και η ελπίδα μας. 

Αυτή είναι η πνευματική μας Μητέρα και βρίσκεται κοντά μας κατά την φύση ως άνθρωπος, και κάθε χριστιανική ψυχή ελκύεται από την αγάπη προς Αυτήν.